Περιοχή
Στο σχολείο μας φοιτούν παιδιά της περιοχής Σολέας αλλά και παιδιά άλλων γειτονικών χωριών. Ας δούμε από πού πήραν κάποια από τα χωριά αυτά το όνομα τους. Η περιοχή Σολέα πήρε το όνομα της από το μεγάλο Αθηναίο σοφό Σόλωνα που επισκέφτηκε την περιοχή μας τον 6ο αιώνα π.Χ. Σύμφωνα με τον Πλούταρχο, αυτός συμβούλεψε το βασιλιά Φιλόκυπρο να μεταφέρει την πόλη του Αιπεία (που βρισκόταν κτισμένη κοντά στον ποταμό Κλάριο ή Καρκώτη) λίγο πιο βόρεια, προς την πεδιάδα. Αυτό έκανε ο Φιλόκυπρος και έτσι κτίστηκαν οι Σόλοι (έδωσε στη νέα πόλη το όνομα του μεγάλου Αθηναίου πολιτικού) και όλη η περιοχή πήρε την ονομασία Σολέα ή Σολιά. Υπάρχει βέβαια και η άλλη άποψη ότι η πόλη ήταν κτισμένη εκεί εξ' αρχής αλλά επειδή ο Σόλωνας έφτιαξε για αυτή νόμους ο Φιλόκυπρος, για να τον τιμήσει, της έδωσε το όνομα του.
Χωριά της Σολέας είναι η Ευρύχου, η Γαλατά, η Κακοπετριά, η Τεμπριά, η Κοράκου, τα Καλλιάνα, το Σινά-Όρος, ο Άγιος Θεόδωρος, η Λινού, Φλάσου, τα Κατύδατα. Επίσης τα κατεχόμενα από τους Τούρκους Πέτρα, Άγιος Γεώργιος και Καλό Χωριό. Γειτονικά χωριά από τα οποία φοιτούν μαθητές στο σχολείο μας είναι τα Σπήλια, η Βυζακιά, το Ποτάμι, το Νικητάρι, ο Αστρομερίτης, τα Καννάβια, ο Κουτραφάς, η Περιστερώνα, ο Καλοπαναγιώτης, η Κυπερούντα, ο Μουτουλλάς, ο Οίκος, ο Πεδουλάς, τα Πλατάνια, η Κυπερούντα και ο Άγιος Γεώργιος Καυκάλου.
Ευρύχου
Η Ευρύχου απέχει 30 χιλιόμετρα από το Τρόοδος και 50 χιλιόμετρα από την Λευκωσία. Είναι κτισμένη στις όχθες του ποταμού Κλάριου που ποτίζει όλη την κοιλάδα. Για το όνομα του χωριού υπάρχουν δύο εκδοχές.
Η πρώτη είναι πως στο χωριό υπήρχε ένας άνθρωπος ο Ευρύχιος, που ήταν ο πρώτος κάτοικος και βασιλιάς του χωριού. Η άλλη εκδοχή είναι πως το χωριό είναι η πιο πλατιά περιοχή της Σολέας και γι’ αυτό πήρε το όνομα Ευρύχου.
Η Ευρύχου είναι το πιο μεγάλο εδαφικά χωριό της Σολέας. Για αυτό το λόγο έχει και πολλά τοπωνύμια, κάποια από τα οποία είναι τα πιο κάτω: Η Μοσφιλλερή. Τόπος όπου φυτρώνουν μόνο μοσφιλιές. Ο Μαχαιράς, που εκεί φυτρώνει ένα φυτό με την ονομασία μαχαιρά ίσως γιατί είναι μυτερό, οι Κάρες, που εκεί βρέθηκε μια κάρα Αγίου, οι Πηγές όπου εκεί υπήρχαν πολλές πηγές. Τα Μοναστήρια. Εκεί βρισκόταν ιερό του Απόλλωνα Υλάτη. Ο Σταθμός, όπου εκεί υπήρχε ένας σταθμός τρένου (το οποίο έκανε το δρομολόγιο από Αμμόχωστο μέχρι Ευρύχου) το οποίο λειτουργούσε μέχρι το 1931, οι Αθασιές όπου υπήρχαν πολλές αθασσιές. Οι Κοιλάρηδες. Το έδαφος εκεί θυμίζει κοιλιά ανθρώπου. Οι Άππεις. Εκεί ζούσε ένας κλέφτης, ο Άππιος και από αυτόν πήρε το όνομά της η περιοχή. Επίσης το Αρκάτζι του Δράκου. Εκεί ακριβώς κατά τραγική σύμπτωση σκοτώθηκε ο αγωνιστής και ήρωας της ΕΟΚΑ Μάρκος Δράκος. Άλλα τοπωνύμια είναι ο Ατσάς, η Κακοδυσιά, τα Διτζίμια, η Αγία Μαρίνα, ο Άγιος Γεώργιος, ο Άγιος Κυριάκος, τα Έσσω Αμπέλια και ο Λαχάνης.
Κακοπετριά
1η εκδοχή
Λένε ότι ήταν ένα ανδρόγυνο το οποίο ήταν νιόπαντρο και περπατούσαν στο παλιό χωριό της Κακοπετριάς. Σε ένα σημείο ήταν μια μεγάλη πέτρα. Κύλησε και πλάκωσε το ζευγάρι. Την πέτρα την κόλλησαν και την έβγαλαν κακιά πέτρα. Σιγά σιγά βγήκε το Κακοπετριά (κακιά και πέτρα). Υπάρχει παραλλαγή της εκδοχής αυτής που λέει ότι πάνω σ’ αυτή την πέτρα έπρεπε να καθίσει το ανδρόγυνο μετά την τέλεση του γάμου. Σε μια περίπτωση η πέτρα κύλησε και πλάκωσε το ανδρόγυνο. Οι κάτοικοι την ονόμασαν Κακόπετρα και έτσι πήρε το χωριό το όνομα Κακοπετριά. Υπάρχει ακόμη μια παραλλαγή των εκδοχών αυτών που λέει πως κάθε ανδρόγυνο έπρεπε να καθίσει πάνω στην πέτρα για να προκόψει, να στεριώσει και να γίνει πέτρα.
2η εκδοχή
Ήταν ένας άντρας που είχε δυο παιδιά. Τον Παναγιώτη και τον Πέτρο. Ο Παναγιώτης ήταν καλός και ο Πέτρος κακός. Ο Παναγιώτης πήγε σε μια περιοχή, αφού τσακώθηκε με τον αδελφό του, και το χωριό που έμεινε ονομάστηκε Καλοπαναγιώτης. Ο Πέτρος έμεινε στο χωριό, που ονομάστηκε Κακοπετριά επειδή έμεινε ο κακός Πέτρος. Υπάρχει μια παραλλαγή της εκδοχής αυτής που λέει ότι ήταν κάποιος άρχοντας της Μαραθάσας που είχε τρεις γιους, το Νίκο, τον Παναγιώτη και τον Πετρή. Ο Πετρής, ο πιο μικρός, ήταν πολύ ζωηρός, άτακτος, νευρικός και τόσο ανυπόφορος που τα άλλα αδέλφια του τον είχαν βαρεθεί. Έτσι ο πατέρας αναγκάστηκε να τον στείλει στην άλλη πλευρά του βουνού να ζήσει. Έφτασε ο Πετρής στην περιοχή του παλιού χωριού. Ήταν ο πρώτος οικιστής. Από το όνομα Πετρής και το κακός το χωριό πήρε το όνομα Κακοπετριά.
Τοπωνύμια της Κακοπετριάς είναι: Οι Κουφολιές. Στην περιοχή αυτή υπήρχαν ελιές με μεγάλες κουφάλες. Καλούδι. Η περιοχή αυτή έχει καλή εύφορη γη. Η Παμπατζιά. Στην περιοχή καλλιεργούσαν βαμβάκι. Το Αποθέρι. Γι’ αυτή την τοποθεσία υπάρχουν δυο εκδοχές. Η πρώτη λέει ότι ήταν το ψηλότερο σημείο του χωριού στο οποίο έσπερναν. έτσι θεριζόταν και τελευταίο και όταν έφταναν εκεί έφτανε και το τέλος του θερισμού. Η άλλη λέει ότι εκεί υπήρχε πολλή δροσιά (απόθερο). Οι σταούτηες. Ονομάστηκε έτσι γιατί στην περιοχή είχε κτήματα μια οικογένεια που ήταν πολύ νταήδες. Ο Αϊλάς. Στην περιοχή βρέθηκε το κεφάλι μιας αγελάδας. Πιστεύεται ότι στην περιοχή υπάρχουν αρχαία ευρήματα. Η Λουντού. Ήταν όλο αμπελώνες ιδιοκτησίας ενός Λουζινιανού. Η Σκοτεινή. Η περιοχή αυτή βρίσκεται μεταξύ δύο βουνών όπου δεν μπαίνει αρκετό φως. Τα Δυο Αρκάτζια. Το μέρος αυτό συνορεύει με το δάσος. Εκεί υπήρχαν δυο αρκάτζια από τα οποίοι οι κάτοικοι της περιοχής πότιζαν τα χωράφια τους. Τα Μοναστηρκώτικα. Η περιοχή αυτή βρίσκεται στο δρόμο προς τον Άγιο Νικόλαο της Στέγης. Κάποτε πριν από πολλούς αιώνες το μοναστήρι είχε πολλή περιουσία. Οι μοναχοί έφεραν εργάτες να καλλιεργήσουν την περιουσία αυτή και τους έφτιαξαν σπίτια για να μένουν. Επειδή όμως ήταν ιδιοκτησία του μοναστηριού η περιοχή ονομάστηκε Μοναστηρκώτικα. Οι Καρκώτηες. Από δίπλα περνά ο ποταμός Καρκώτης.
Σπήλια
Το χωριό ονομάστηκε Σπήλια γιατί όταν πας ψηλά πάνω σε ένα βουνό και δεις στη μέση του χωριού είναι σαν μια σπηλιά.
Τοπωνύμια των Σπηλιών είναι το Κατσαράπι. Ονομάστηκε έτσι γιατί στην περιοχή ζούσε ένας Αράπης και επειδή ήταν κουτσός όλοι τον φώναζαν Κουτσαράπη. Οι Σπήλιοι. Η περιοχή πήρε το όνομά της από τις σπηλιές που υπήρχαν τριγύρω. Σ’ αυτές μάλιστα κρύφτηκε πολλές φορές ο Γεώργιος Γρίβας Διγενής. Η Πέτρα της Πανούκλας. Κάποτε στην περιοχή οι άνθρωποι αρρωστούσαν από μία φοβερή αρρώστια, την πανούκλα και πέθαιναν. Με αυτή την πέτρα έκλεισαν την πανούκλα μέσα. Άλλα τοπωνύμια είναι ο Ρότσος του Αρακλίτη, η Μούτη της χώρας, ο Κούκος, η Καρυδιά της Πουξουρίνας, η Ξυλοποΐνης, η Αγκαθερή, το Βερούτι, το Τριάρκακο, η Ανεμούρκα, ο Κλέφτης, τα Ξυλάμπελα, ο Ληνός του Γερομόναχου, το Σαρανταμίλι, ο Άγιος Γεώργιος, το Καρύδι, ο Καλαμιώνας.
Γαλάτα
Η Γαλάτα πήρε το όνομά της από τους πρώτους κατοίκους της που είχαν έλθει από τη Μ. Ασία.
Τα διάφορα τοπωνύμια της είναι: Η Έσσω Γαλάτα. Οι παλιοί κάτοικοι όταν γινόταν πόλεμος πήγαιναν πάνω στο βουνό και κρύβονταν και έτσι ονομάστηκε Έσσω Γαλάτα. Το Καμίνι. Εκεί έφτιαχναν τούβλα. Η παλιά Γαλάτα, η νέα Γαλάτα. Εκεί είναι κτισμένα τα καινούρια σπιτια. Επίσης Μακαρού, Πέρα Χωριό, Άλυγνος, Τζίλινδροι, Χολετρού, Ίσιασσο, Γάνος, Λαμπαδού, Τζίννας, Κουρτέλα.
Τεμπριά
Η Τεμπριά πιστεύεται ότι πήρε το όνομα της από το βασιλιά Τέμπρο, ο οποίος ζούσε στην περιοχή αυτή και συγκεκριμένα σε μια σπηλιά της Τεμπριάς. Αυτή η σπηλιά υπάρχει ακόμα, αλλά από τις κατολισθήσεις που είχε το βουνό γέμισε πέτρες και είναι πολύ επικύνδυνο αν κάποιος προσπαθήσει να μπει μέσα. Εκεί μέσα όλοι στο χωριό λένε ότι βρήκαν ένα κρανίο, μερικά κόκαλα, ένα χρυσό δισκοπότηρο και ένα βασιλικό στέμμα. Έτσι συμπέραναν πως μπορεί εκεί να ήταν ταο σπίτι του ή ο τάφος του γιατί στα παλιά χρόνια συνήθιζαν να βάζουν τα προσωπικά αντικείμενα μέσα στους τάφους. Ακόμα εκεί βρήκαν κομμάτια από χρυσές πέτρες και διάφορα άλλα μικρά αντικείμενα. Όταν πέθανε αυτός ο βασιλιάς οι κάτοικοι αυτής της παριοχής για να το τιμήσουν, επειδή ήταν καλός βασιλιάς, ονόμασαν την περιοχή Τεμπριά.
Μερικά τοπωνύμια της Τεμπριάς είναι:
Ο Δράκος. Είναι μια παλιά πηγή. Τώρα όμως στέρεψε και δεν έχει νερό. Εκεί έλεγαν πως έτρεχε πάρα πολύ νερό. Τη νύχτα φοβόντουσαν να πάνε να πάρουν νερό γιατί υπήρχε ένας δράκος που το φύλαγε. Γι' αυτό και σήμερα έκτισαν έναν πέτρινο δράκο στην πηγή αυτή και βγάζει από το στόμα του νερό. Η Γερόβρυση. Ήταν μια ξακουστή βρύση της αγάπης. Εκεί πήγαιναν οι κοπέλες με τις στάμνες για να φέρουν νερό. Εκεί συναντιόνταν όλες και μιλούσαν για τους αγαπημένους τους και αυτοί κρυμμένοι τους παρακολουθούσαν. Η Πέτρα, που ήταν ένα ψηλό μέρος που εκεί είχε μια τεράστια πέτρα και από κάτω ένα βαθύ γκρεμό. Εκεί πήγαιναν τα ζευγαράκια και έκαναν όρκο στην αγάπη τους και πετούσαν μια μικρή πέτρα στον γκρεμό. Το πέταγμα της πέτρας ήταν σημάδι ότι δεν θα χώριζαν ποτέ. Ο Άγιος Γεώργιος, που ήταν μια μεγάλη πλατεία όπου έλεγαν ότι περνούσε ο Άγιος κάθε απόγευμα καβάλα στο άλογο του. Σήμερα σε αυτή την τοποθεσία χτίζεται ένα εκκλησάκι προς τιμή του. Το Βασιλικό. Ήταν ένα πολύ όμορφο μέρος κοντά στον ποταμό όπου φυτρώνανε πολλές αροδάφνες. Σε εκείνο το μέρος, επειδή σχηματίστηκε μια μικρή λιμνούλα από τον ποταμό, λούζονταν οι όμορφες κοπέλες.
Κατύδατα
Το όνομα Κατύδατα προέρχεται από τις λέξεις κάτω και ύδωρ, δηλαδή νερό. Αυτό δεν ήταν τυχαίο. Το χωριό μου έχει πολλά υπόγεια νερά και από εκεί προέρχεται το όνομα του.
Λόγω του ότι το χωριό είναι πολύ μικρό δεν έχει και πολλά τοπωνύμια. Το πιο γνωστό είναι το "Βουνό". Το βουνό είναι ένας λόφος πάνω από τις κατοικίες του χωριού που τώρα έχει γίνει κοινοτικό πάρκο. Κάποιο άλλο τοπωνύμιο είναι η "Μάνα". Είναι μια περιοχή των χωραφιών του χωριού. Ονομάστηκε έτσι επειδή από εκεί περνά ο κύριος αγωγός που δίνει νερό στα χωράφια και είναι η κυριότερη περιοχή γι' αυτά, σαν τη μητέρα τους κατά κάποιο τρόπο.
Λινού
Το χωριό Λινού πήρε το όνομα του από το πολύ λινάρι που φύτευαν οι κάτοικοι στα παλιά χρόνια, για να φτιάχνουν ρούχα, τα λινά.
Μερικά τοπωνύμια της Λινού είναι: Ο Άγιος Γεώργιος Εξορινός. Στην περιοχή αυτή αναβλύζει αγίασμα από τη γη κοντά στο εκκλησάκι του Αγίου. Τα Γιοφύρκα. Κοντά σ' αυτή την περιοχή υπάρχει μια γέφυρα πετρόχτιστη με πολλές καμάρες. Ο Προφήτης Ηλίας. Πάνω στο βουνό ψηλά είναι κτισμένη η εκκλησία του Προφήτη Ηλία. Τα Αλώνια. Στην τοποθεσία αυτή οι κάτοικοι μάζευαν τις θημωνιές από σιτάρι για να τις αλέσουν.
Φλάσου
Το χωριό πήρε το όνομα του από το θόρυβο φλας φλας που έκαναν οι πολλοί νερόμυλοι που είχε το χωριό για να αλέθουν το σιτάρι. Υπάρχει και μια δεύτερη εκδοχή σύμφωνα με την οποία κατά τη Φραγκοκρατία η περιοχή αυτή ανήκε σε κάποιο μεγαλοτσιφλικά από όπου ονομαζόταν Φλάσιος.
Μερικά τοπωνύμια της Φλάσου είναι: Η Παλιοεκκλησιά. Στην τοποθεσία αυτή υπάρχουν τα ερείπια μιας εκκλησίας πετρόκτιστης που χάλασε από τους σεισμούς. Οι Λαγκούφες. Εκεί υπάρχουν πολλές λαγκούφες, δηλαδή πολλοί αβαθείς λάκκοι. Ο Λαχάνης. Η τοποθεσία αυτή πήρε το όνομα της από το έυφορο έδαφος της που το φύτευαν πολλά. Ο Κουτρούλης. Πήρε το όνομα της από κάποιον πλούσιο που λεγόταν Κουτρούλης και έκτισε εκεί διότι ήταν το πιο ψηλό σημείο του χωριού. Ο Μώλος. Στην τοποθεσία αυτή οι κάτοικοι μώλωναν τον ποταμό δηλαδή τον έφραζαν για να μαζευτεί πολύ νερό και μετά το άνοιγαν να τρέξει με δύναμη στον πετρόκτιστο μύλο που άλεθε το σιτάρι. Τώρα στην τοποθεσία αυτή δημιουργήθηκε εκδρομικός χώρος που είναι όλος πετρόκτιστος. Επίσης ο Μαχαμούτας, ο Καλοπλύτης, ο Καρύτζης.
Βυζακιά
Οι αιτίες που έδωσαν στο μικρό χωριό μου το όνομα Βυζακιά είναι: Υπήρχαν στο χωριό πολλές πέτρες «βυζακωτές» μεταξύ τους, δηλαδή πολύ κοντά η μία στην άλλη. Οι πέτρες αυτές που βρίσκονταν κυρίως στον ποταμό ονομάζονταν και βυζάκες και λόγω του ότι ήταν πολλές έδωσαν στο χωριό το όνομά τους, Βυζακιά.
Μερικές τοποθεσίες – τοπωνύμια του χωριού είναι:
Ο κάμπος της Βυζακιάς που βρίσκεται στις αρχές του χωριού όπου κτίστηκαν τα καινούρια σπίτια. Ο Μουτόκαμπος, που είναι μια περιοχή λίγο πιο ψηλά από τον Κάμπο της Βυζακιάς και είναι στα Νοτιοανατολικά του χωριού. Η Ξυντού, που βρίσκεται στα ανατολικά του χωριού και εκεί υπάρχει το πεδίο βολής του στρατοπέδου μας, καθώς και το μεγάλο γήπεδο του χωριού. Η Βυζάκα, που βρίσκεται στην περιοχή που περνά ο ποταμός στα δυτικά της βυζακιάς. Χαλάστρες είναι μια περιοχή στα δυτικά της Βυζακιάς η οποία δεν έχει αξιοποιηθεί λόγω της διαμόρφωσης του εδάφους της. Τα Διπλοπόταμα είναι μια τοποθεσία όπου ενώνονται τα δυο ποτάμια που έρχονται το ένα από το χωριό Καννάβια και το δεύτερο από το χωριό Ξυλιάτο. Το Βουνό του Κονναρή που είναι ένας ψηλός λόφος στα Νοτιοδυτικά του χωριού.
Ποτάμι
Το χωριό μου ονομάζεται Ποτάμι. Το ονόμασαν Ποτάμι γιατί βρίσκεται ανάμεσα σε δύο ποταμούς, τον Κούμουρο και τον Κασανιό, που πριν αρκετά χρόνια έτρεχαν ασταμάτητα χειμώνα-καλοκαίρι. Στο χωριό μου υπάρχουν αρκετά τοπωνύμια. Μερικά από αυτά είναι: ο Ξεροκόλυμπος, η Κουντούρα, οι Κιντοί, οι Συκαμιές, τα Σπήλια, Ο Πυλός του Αγίου, τα Καψάλια, η Κορωνιά, ο Φωνόκρεμος, οι Κολατζιές, ο Κασαμιός, τα Μοσσιλερά, ο Κόμπος του Αμάσιου, Ο Κοκκινόκαμπος, ο Κάτω Κάμπος, ο Κάμπος του Πασιού, ο Στραβόφουρνος, οι Μαπούες, ο Βαθύς, ο Πολιάτης, ο Άγιος, τα Κορονίδια, ο Μέλισσος, η Βρύση, η Κουπουρά του Καύκαρου, η στράτα του κόνου, οι Καμπάνες, τα Βουνάρια, οι Κουρτάλιες, η Μουριά του Νικόλα, οι Ποταμιές, η Κουντούρα του Φελλά, το Σταυροδρόμι, η Παξιά του Κουνιά.
Το Νικητάρι
Το Νικητάρι πήρε το όνομα αυτό από τον πρώτο κάτοικο που ήρθε στο Νικητάρι και ονομαζόταν Νικήτας. Το Νικητάρι είναι ενωμένο με ένα χωριό που ονομάζεται Ασίνου. Πήρε το όνομα αυτό από την πόλη Ασίνη που κατοικήθηκε από Έλληνες που ήρθαν από την Ασίνη της Αργολίδας. Είχε δεκατέσσερα χωριά και εφτά εκκλησίες. Τώρα υπάρχει μόνο μια εκκλησία, η Παναγία της Ασίνου, όπως ονομάζεται. Οι κάτοικοι της Ασίνου έφυγαν και μερικοί κατοίκησαν στο Νικητάρι. Έτσι, τα σπίτια της Ασίνου καταστράφηκαν.
Τοπωνύμια του Νικηταριού είναι: η Μαζερή που πήρε το όνομα της από τα μαζιά, ο Κάμπος, η Μολυβερή, οι Παφίτες, τα Ποταμίτικα, τα Μαυροχώματα, ο Μαυρόκαμπος, τα Χαλόσπιτα, ο Αλεφαντάρης, τα Πηγάδια, που ονομάζονται έτσι γιατί είναι στενά σαν τα πηγάδια.
Τοπωνύμια της Ασίνου είναι: ο Κήπος, η Χαντακιά, η Άσπρη, ο Σταυρός, ο Κακός άνεμος, που πήρε το όνομα αυτό γιατί φυσάει πάρα πολύ εκεί πάνω, το Πυκνοπευκέρι που ονομάζεται έτσι γιατί οι πεύκοι εκεί είναι πυκνοί και οι Κερενείες.
Σινά Όρος
Το Σινά Όρος πήρε το όνομα του από κάποιους μοναχούς ασκητές που ήρθαν από το Άγιο Όρος και έζησαν στην περιοχή αυτή και ονόμασαν την περιοχή Σινά Όρος. Υπάρχουν διάφορες τοποθεσίες όπως οι Κύλινδαροι. Άλλα τοπωνύμια είναι οι Καβαζαρτιές, τα Περβόλια, το Νερό του Σινάορος, που το ονόμασαν έτσι γιατί ολόχρονα υπάρχει νερό και τρέχι. Μια παράδοση λέει πως ο Άγιος Ηρακλείδιος πριν πάει στο χωριό Καλοπαναγιώτης πέρασε από το χωριό μας και έμεινε λίγο καιρό σε μια σπηλιά. Στο σταθμό των Καλλιάνων εκεί που τελειώνει το Σινάορος και αρχίζουν η Τεμπριά και τα Καλλιάνα υπάρχει ένας χώρος όπου οι κάτοικοι ανάβουν καντήλι στη χάρη του Αγίου Ηρακλειδίου και πιστεύουν ότι ο Άγιος προστατεύει τους περαστικούς.